Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Tháp kiểm tra thực tế bệnh khảm lá sắn tại xã Đăk Năng

1. Ủy ban nhân dân các xã, phường

- Thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn; Chỉ thị của Chủ tịch UBND tỉnh; các Văn bản của UBND tỉnh và của Cục Bảo vệ thực vật về việc chỉ đạo phòng, chống bệnh khảm lá sắn, bệnh chổi rồng trên cây sắn và tăng cường triển khai các biện pháp phòng, chống bệnh khảm lá virus hại sắn.

- Tăng cường công tác tuyên truyền cho người dân có diện tích trồng sắn trên địa bàn hiểu và biết được mức độ nguy hiểm của bệnh khảm lá sắn và các biện pháp phòng chống dịch bệnh để người dân biết, chủ động thực hiện.

- Khẩn trương mở rộng điều tra đối với tất cả diện tích trồng sắn trên địa bàn, Báo cáo về UBND thành phố (qua Trung tâm DVNN thành phố) ngay khi phát hiện có diện tích nhiễm bệnh khảm lá.

(Lưu ý; thống kê tất cả những diện tích có xuất hiện bệnh khảm lá sắn, không quy về diện tích đông đặc).

* Riêng đối với các xã, phường đã có xuất hiện bệnh khảm lá sắn

- Xây dựng Phương án, Kế hoạch phòng, trừ bệnh khảm là sắn trên địa bàn (ghi rõ thời gian tổ chức phun thuốc trừ bọ phấn trắng, thu gom tiêu hủy từng thôn, vùng sản xuất) gửi về UBND thành phố (qua Trung tâm DVNN thành phố) trước ngày 30/6/2021 hoặc chậm nhất 03 ngày sau khi phát hiện diện tích nhiễm mới.

- Khẩn trương thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh khảm lá sắn cấp xã (theo Chỉ thị số 08/CT-UBND ngày 29/11/2018 của Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum về việc tăng cường công tác phòng, chống bệnh khảm lá virus hại sắn trên địa bàn tỉnh Kon Tum). Chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể địa phương huy động lực lượng tham gia triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch theo quy định để sớm khống chế dịch không lây lan ra diện rộng, trong đó cần phân công cụ thể nhiệm vụ, trách nhiệm cho các tổ chức, cá nhân.

- Tuyệt đối không cho vận chuyển cây sắn ra khỏi địa bàn trong thời gian đang còn dịch bệnh. Tuyên truyền, vận động người dân có diện tích sắn nhiễm bệnh cần thực hiện ngay một số công việc sau:

+ Đối với diện tích sắn chính vụ (giai đoạn cây con - phát triển thân lá) bị nhiễm bệnh nặng (tỷ lệ bệnh >70%): vận động, yêu cầu người dân khẩn trương nhổ bỏ, thu gom, tiêu hủy toàn bộ cây sắn trên ruộng theo quy trình kỹ thuật do Cục Bảo vệ thực vật, chuyển sang trồng cây ngắn ngày khác phù hợp. Đối với diện tích nhiễm nhẹ – trung bình (tỷ lệ bệnh < 70%), cần khuyến cáo người dân nhổ bỏ, thu gom, tiêu hủy cây bị bệnh theo quy trình kỹ thuật do Cục Bảo vệ thực vật và công việc này được thực hiện thường xuyên.

+ Đối với diện tích sắn trái vụ (giai đoạn nuôi củ - tích lũy bột) nhiễm bệnh: Khuyến cáo người dân phun thuốc trừ bọ phấn trắng để hạn chế lây lan nguồn bệnh; tiến hành thu hoạch sớm (ngay sau khi các Nhà máy cồn và tinh bột sắn thu mua củ) để tận thu củ. Sau khi thu hoạch lấy củ, cần thu gom, tiêu hủy toàn bộ tàn dư cây sắn (thân, lá, gốc, rễ, …) trên ruộng (biện pháp thu gom, tiêu hủy cây bệnh khảm lá sắn được hướng dẫn tại Quy trình kỹ thuật phòng trừ bệnh khảm lá sắn của Cục Bảo vệ thực vật gửi kèm theo). Khuyến cáo người dân tuyệt đối không được lấy thân cây sắn trong ruộng nhiễm bệnh để làm hom giống trồng cho vụ sau.

2. Phòng Kinh tế thành phố

- Xây dựng Kế hoạch phòng, chống bệnh khảm sắn trên địa bàn thành phố; các Văn bản chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh khảm lá sắn kịp thời, phù hợp với từng thời điểm, diễn biến tình hình dịch bệnh trên địa bàn thành phố.

- Phối hợp Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thành phố và UBND các xã, phường tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân thực hiện công tác phòng, chống bệnh khảm lá sắn trên địa bàn thành phố.

3. Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thành phố

- Thường xuyên phối hợp với UBND các xã, phường đi kiểm tra, nắm bắt tình hình, diễn biến dịch bệnh khảm lá sắn, hướng dẫn và đôn đốc UBND xã, phường triển khai các biện pháp phòng, trừ dịch bệnh.

- Tổng hợp, Báo cáo tình hình bệnh khảm lá sắn trên địa bàn thành phố về  UBND thành phố chậm nhất 15h hàng ngày.

4. Trung tâm Văn hóa-Thể thao-Du lịch và truyền thông thành phố

Phối hợp với Phòng Kinh tế, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp thành phố trong công tác tuyên truyền về tình hình dịch, bệnh khảm lá sắn trên địa bàn thành phố, qua hệ thống loa truyền thanh, xe thông tin tuyên truyền để người dân trên địa bàn biết, thực hiện các biện pháp phòng, trừ bệnh khảm lá sắn.

UBND thành phố yêu cầu các đơn vị nghiêm túc triển khai thực hiện. Đối với UBND xã, phường nào không triển khai hoặc không quyết liệt, để chậm trễ trong công tác phòng, chống bệnh khảm lá sắn trên địa bàn, dẫn đến việc tiếp tục phát sinh, lây lan trên diện rộng, thì Chủ tịch UBND xã, phường đó sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước Chủ tịch UBND thành phố./. 

QUY TRÌNH KỸ THUẬT PHÒNG TRỪ BỆNH KHẢM LÁ SẮN

NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CƠ CHẾ TRUYỀN BỆNH

1. Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh khảm lá sắn do virus có tên khoa học là Sri Lanka Cassava Mosaic Virus (Begomovirus: Geminiviridae) gây ra.

2. Môi giới truyền bệnh

Bọ phấn trắng (Bemisia tabaci Genn.), Họ Aleyrodidae, Bộ Cánh đều (Homoptera).

Bọ phấn trắng gây hại trên nhiều loại cây trồng như cây thuốc lá, bông, cà chua, cà pháo, cà bát, bầu bí, khoai tây, ớt, …

Triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết của bệnh khảm lá sắn là khảm vàng loang lổ trên lá. Mức độ hại nhẹ là không bị biến dạng hoặc biến dạng nhẹ, mức độ hại nặng làm cho lá sắn xoăn, cong queo, nhăn nhúm.

Hom giống lấy từ cây sắn bị bệnh khi mọc mầm sẽ biểu hiện bệnh ngay và không cho thu hoạch; khi cây sắn còn non bị nhiễm virus cũng không cho thu hoạch; cây sắn đã lớn mới nhiễm virus vẫn biểu hiện bệnh nhưng nhẹ hơn, làm năng suất, chất lượng giảm.

Triệu chứng bệnh xuất hiện ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây sắn, từ 2 tháng tuổi trở đi cho thấy virus lây nhiễm từ khi cây sắn còn non.

   3. Cơ chế lan truyền bệnh

Virus Sri Lanka Cassava Mosaic Virus (SLCMV) lan truyền qua 2 con đường:

- Qua hom giống: Virus SLCMV tồn tại trong thân, lá, củ sắn nên khi lấy thân sắn làm giống cho vụ sau thì virus sẽ tiếp tục nhân lên trong hom giống và làm xoăn lá ngay khi cây vừa mọc mầm. Củ sắn còn sót lại trên ruộng mà nhiễm virus thì khi mọc mầm cũng bị xoăn lá và là nguồn bệnh nguy hiểm trên đồng ruộng.

- Qua môi giới truyền bệnh: Virus SLCMV lan truyền qua bọ phấn trắng (Bemisia tabaci), bọ phấn trắng chích hút trên cây sắn bị bệnh sẽ hút cả virus vào cơ thể, khi chính hút trên cây khỏe sẽ truyền virus SLCMV sang làm cây bị bệnh.

Thông qua 2 cơ chế lan truyền trên, nếu không phòng trừ, tiêu hủy bệnh khảm lá sắn lây lan rất nhanh, nguy cơ gây hại nghiêm trọng các vùng trồng sắn.

 PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA PHÁT HIỆN BỆNH

1. Thu thập thông tin từ quần chúng, nhân dân

Thông qua quá trình tập huấn, thông tin tuyên truyền và chỉ đạo để thiết lập kênh thông tin từ nông dân, hệ thống cán bộ thôn, xã; cán bộ hợp tác xã, cán bộ khuyến nông xã và các thành phần khác để cơ quan chuyên ngành BVTV xác định nhanh điểm nhiễm bệnh khảm lá sắn.

2. Tổ chức điều tra đồng ruộng

- Quan sát từ xa: Trong quá trình điều tra quan sát bao quát trên cánh đồng để phát hiện những ruộng, điểm bị bệnh nặng thông qua bộ lá bị biến màu xanh vàng loang lổ.

- Điều tra xác định tỷ lệ bệnh: Khi xác định được ruộng bị bệnh khảm lá sắn thì điều tra theo 5 điểm chéo góc hoặc theo đường zíc zắc nhưng đảm bảo các điểm phân bố đều trên ruộng, mỗi điểm điều tra 10 cây liền kề.

Tỷ lệ nhiễm bệnh (%) = số cây bị bệnh/tổng số cây quan sát x 100.

Trường hợp quan sát trong cùng một khu vực có tỷ lệ bệnh tương đối đồng đều thì điều tra 3-5 ruộng đại diện theo phương pháp trên để lấy tỷ lệ trung bình đại diện cho khu vực đó.

BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH KHẢM LÁ SẮN

1. Biện pháp phòng bệnh

a. Biện pháp Kiểm dịch thực vật

- Kiểm dịch thực vật nhập khẩu: Không cho phép nhập khẩu vật liệu sắn làm giống từ Campuchia, Lào vào Việt Nam; kiểm dịch chặt chẽ các lô củ sắn tươi nhập khẩu không được mang theo thân, lá.

- Kiểm dịch thực vật nội địa: Không vận chuyển thân, lá sắn ra khỏi nơi nhiễm bệnh; kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển thân, lá sắn trên địa bàn tỉnh cũng như vận chuyển từ tỉnh khác đến. Nghiêm cấm vận chuyển thân, lá sắn từ nơi đang có dịch ra vùng khác.

b. Biện pháp canh tác

- Chọn giống gieo trồng: Chọn giống kháng bệnh, không trồng các giống nhiễm bệnh nặng. Giống HLS11 nhiễm bệnh nặng (giống chưa được công nhận, mật độ bọ phấn trắng trên ruộng giống HLS 11 cao hơn nhiều so các giống khác), các giống KM 419, KM 140 nhiễm bệnh rải rác.

- Biện pháp luân canh: không trồng sắn hoặc cây ký chủ của bọ phấn (cây thuốc lá, bông, cà chua, cà pháo, cà bát, bầu bí, khoai tây, ớt, …) ở những vùng đã bị bệnh khảm lá ít nhất một vụ.

c. Phòng trừ môi giới truyền bệnh

- Sử dụng bẫy dính vàng treo trên đồng ruộng diệt bọ phấn trắng.

- Những vùng có nguy cơ bùng phát bệnh cần phun trừ bọ phấn bằng thuốc BVTV. Phun khi bọ phấn giai đoạn ấu trùng hiệu quả cao hơn.

2. Tiêu hủy nguồn bệnh

Bước 1: Xác định ruộng bị bệnh khảm lá

Điều tra xác định ruộng bị bệnh khảm lá sắn, mức độ bệnh và giai đoạn sinh trưởng để áp dụng biện pháp tiêu hủy phù hợp.

Bước 2: Phun trừ môi giới truyền bệnh

Điều tra nếu có bọ phấn phải phun thuốc trừ bọ phấn trên ruộng sắn nhiễm bệnh và những ruộng xung quanh để ngăn chặn bọ phấn di chuyển sang nơi khác truyền bệnh. Phun trước khi tiêu hủy cây sắn từ 2-3 ngày để đảm bảo an toàn.

Bước 3: Tiến hành tiêu hủy

- Tiêu hủy một phần: áp dụng với các ruộng sắn tỷ lệ bệnh < 70% số cây bị nhiễm bệnh, tiến hành nhổ cây bị bệnh (bao gồm cả củ), thu gom và đốt.

- Tiêu hủy toàn bộ ruộng: áp dụng với các ruộng sắn tỷ lệ bệnh > 70% số cây bị nhiễm bệnh thì nhổ toàn bộ ruộng, thu gom và đốt.

Các ruộng sắn có khả năng thu hoạch thì nhổ toàn bộ cây sắn, tận thu củ còn thân lá phải đem tiêu hủy.

Lưu ý: Khi tiến hành tiêu hủy cần tuyệt đối tuân thủ những yêu cầu về an toàn lao động, an toàn khi sử dụng thuốc BVTV, môi trường và phòng cháy.

Bước 4: Kiểm tra sau tiêu hủy

Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh bố trí cán bộ có chuyên môn hướng dẫn nông dân thực hiện biện pháp tiêu hủy cũng như theo dõi, giám sát toàn bộ các diện tích trồng sắn của tỉnh; sau 15-30 ngày kiểm tra các diện tích đã xử lý, nếu phát hiện còn bệnh hoặc củ sắn còn sót mọc mầm thì tiếp tục tiến hành nhổ tiêu hủy triệt để như hướng dẫn trên./.